Artikel van Katja Brudermann verschenen in het Duitstalige tijdschrift Tonkunst
Onder het motto “Muziek en de seizoenen van het leven” ontmoetten elkaar van 6 tot 10 augustus 2012 zestig muziekliefhebbers uit 9 landen van Europa en van overzee in St. Peter/Schwarzwald bij het 21ste internationale congres van de luisteraar. Organisator was de Musicosophia-school. Grondlegger van die internationale school, de Roemeense musicoloog Georg Balan, heeft met Musicosophia een unieke methode van het bewust luisteren ontwikkeld, die klassiek muziek voor musici en leken begrijpelijk en waarneembaar maakt.
Centraal bij de bijeenkomst stond een serie lezingen door George Balan. Hij benaderde daarbij grote musici en dirigenten in de verschillende fasen van hun leven. Terugkijken op 33 jaar Musicosophia was voor de 83-jarige tegelijk een afscheid van zijn actieve optreden in lezingen. Hier volgt een reis door de seizoenen van het leven in citaten uit zijn toespraken:
Dat zijn de twee gezichten van onze lente: dat wat droomt van het schone en het grote en dat wat onbaatzuchtig en met veel geduld strijdt.
Het is een sprookje dat alleen met de ouderdom de diepgang komt. Als het talent origineel en verfijnd is, kan een jonge pianist of dirigent alle hoogten en diepten bereiken, want daartoe vindt men geen toegang door leeftijd, maar door talent en innerlijk vuur.
Zij heeft echter niet alleen de hartstocht om te zingen, maar ook die van het zoeken en ontdekken. Zij beschikt over een buitengewone creativiteit, waarin schoonheid denkt en denken de harten verwarmt.
Over Cecilia Bartoli, Italiaanse mezzo-sopraan, geb. 1966.
Met zijn moed, zijn inspiratie en zijn volmaakte muzikale technische beheersing vernieuwde hij fundamenteel de toegang tot de kunst van Bach.
Over Karl Richter, dirigent & musicus, 1926-1981.
De herfsttijd kondigt zich aan door een gevoel van vergankelijkheid, van een fundamentele eenzaamheid van het menselijk wezen. Veel kunstenaars hebben in grote mate dit herfstbewustzijn.
Een groot musicus blijft een groot musicus ook als zijn vingers hem niet meer zo trouw als vroeger dienen. Zijn prestatie is niet af te meten aan het aantal valse noten, die alleen die oren kunnen storen, die achter de technische beheersing het geestelijk scheppende niet waarnemen.
Over Yehudi Menuhun, Amerikaans (VS) violist, 1916-1999, in zijn latere jaren.
Late zeventigers zijn in de novembertijd van hun leven. Dat is het moment waarop normaal gesproken de kunstenaar – maar eigenlijk iedereen – de kalmerende en geestelijk verheffende warmte van de innerlijkheid zal gaan ontdekken en ervaren. De afhankelijkheid van applaus kan evenwel net zo tiranniek zijn als van iets anders.
Liefde voor het leven kan veranderen in oppervlakkig genot, als de mens het bewustzijn over zijn eindigheid niet met gelijkaardige hartstocht onderhoudt. De edele kunst het leven lief te hebben herkent men daaraan dat zij zich niet vastklampt aan de hoeveelheid jaren, dat ze altijd de wil van het lot bevestigt.
En in zijn ziel wordt de gemoedskalmte van de overgang naar het hiernamaals steeds nauwer verbonden met de altijd levend blijvende liefde voor deze aarde.
Over de laatste paar regels van Het Lied van de Aarde (Gustav Mahler, Oostenrijkse componist, 1860-1911).
Na meer dan een halve eeuw stijgt hij hoger en hoger op tot die geestelijke sferen, waar diegenen eeuwig leven, die de muziek met de grootst mogelijke toewijding gediend hebben.
Over Arturo Toscanini, Italiaanse dirigent, 1867-1957.
Wat karakteriseert een groot kunstenaar in de loop van zijn levensfasen? Op deze vraag gaven de beschouwingen van George Balan zeer persoonlijke antwoorden. Terwijl Cecilia Bartoli, Karl Richter, Yehudi Menuhin en alle andere grote musici de podia van de wereld veroverden, bereikte George Balan in zijn eigen, stille discipline een vergelijkbare grootte: de kunst van het luisteren bestaat erin om zichzelf bewust door de schoonheid en diepe waarheid van de muziek te laten raken en veranderen. De eigen ziel wordt doel van een liefdevol- creatieve vormgeving en constant levende ontwikkeling. De kunst van het luisteren wordt als het ware tot levenskunst, die in staat is om in elke levensfase, ook in elke moeilijke fase, de schoonheid van het leven te ontdekken en uit te stralen.
Een kunstenaar beweegt zich altijd goed tussen de gekunstelde, alleen om erkenning eisende schoonheid en de ware kunst, geboren uit diepere bronnen. Misschien is luisteren de kunst van het bij elkaar komen van deze twee polen.
De Musicosophia-school, sinds 1998 al onder leiding van Gebhard von Gültlingen en Hubert Pausinger, brengt de kunst van het luisteren volgens de door George Balan ontwikkelde methode in verschillende cursussen en leergangen.
Comments are closed.